I	դնում քրիստոնյայի և մուսուլմանի միջև, յուրաքանչյուրը շտապեց իր որդուն հանձնել զինվո- րական ծառայության՝ առանց սպասելու մանկահավաքին>1» - (*1)	aa - (*1)
II	Ր հերքումն այս դրույթի, Անանուն Սեբաստացու ժամանակագրության մեջ կարդում ենք- հետևյալը, <rh թվին (1531J տղայ ժողլե у ին ի քրիստոնէից ահ և փախ, լաց և աղաղակ և խեղճ բաներ շատ եղեւ»* - (*2)	aa - (*2)
III	Մ. Օրմանյանր իր ((Ազգապատում» աշխատության մեջ մ ան կահավաքի բռնի լինելու, մա- սին գրում Է* «Իսկ տզաք բռնի կառնվեին, ուր որ կգտունեին, տուներ ալ փոխելով դուրս կհանվեին, և ուր ընդդիմություն տեղի ունենար, գինու զորությամբ, կոտորածով և ավերածով կընկճվեին։ Մանկաժողովը ավելի ասիական գավառներոլ մեջ կկատարվեր ( S 1C > և քրիստոնյա տար- րերուն մեջ ավելի հարստահարվողը հայը կըլլար»^։ - (*3)	aa - (*3)
IV	Բռնություններով ու կոպիտ կամայականություններով / А կր 1543 թվականին հայկական գավառներում կատարված մ անկանողովը f որի մասին Չ ամչյանը իր C f Հ ա յ ո ց պատմությանս մեջ գրում Է*
V	«Յետ քանի մը ամաց դարձեալ եղև այսպիսի մ ան կա ժողով, և որք վերակացուք Էին արար գործոյ՝ բազում աղետալի գործ գործէին ընդդեմ կամայ թագաւորին, խորտակէին զտունս և կողոպտէին. ուրեք-ուրեք այրէին և զեկեղեցիս. որպես յԵւդոկիա (Թոխաթ) և տուն այրելն և քակելն զութն եկեղեցիս միանգամայն ի միում աւուր. չապրի [ի 9, ի թուիս հայոց ՋՂ&* (1543 - (*4)	aa - (*4)
VI	Եվ ահա այս դժոխային դրությունն է պատճառը, որ Մաղաքիա Գերջանքին երկրորդ ան- դամ (առաջին անգամ 1531 թ.) 1543 թվականին մեկնում է Պոլիս՝ Կամախի, Գեր ջան ի և Բա- բէրդի (Բայբուրդի) գավառներում մանկահավաքը խափանելու նպատակով
VII	Ինչպես երեում է, Ղերջանցուն Պոլսում հաջողվում է սուլթանից գրություն ստանալ ոլ խա- վ/անել տալ մ ան կամողովը վերոհիշյալ գավառներում։
VIII	Սակայն, ինչպես երևում Է 9՝. Ղարանաղցու վկայությունից, Մ. Գերջանցին հանձն Է առ- նում մանկահավաքի փոխարեն հատուկ հարկ տալ սուլթանական կառավարությանը «օղլանջի / ստակ)) անվան տակ։ Այդ մասին Գ արան աղցին գրում Է
IX	«Եւ այդ ասեն, թե տղայժողովն, որ եղև ի սուլթան Ս ելի մ ի ալուրսն, նա գնաց վարդա- պետն ի յրՍ տամպոլ, այնքան տքնութիւն արար ի դրունս արքային ե՜ւ ժտութիւն արար, մեծ ստիպով խնդրեաց տես ան եք զերեսս արքային մինչ ծանուցին թագաւորին և ն ա կոչեաց առ ինքն և եհարց ցվարդապետն. Զինչ խնդրես... ասէ վարդապետն. եթէ գտի շնորհս առաջի քո, նա կամ է զՀարզոլլումի (Կարնո) տղայ ժողովելն ինձ օժիտ այնես և ի տեղի գին տղայոցն սակաւ հարկս գնէսI Ել հաճոյ թո%եցալ թագաւորին, հրամայեաց այնպէս լինել, որ կուղ այր տղայոց ժողովն մինչ էՍևյյյստ, և ան տից դառնայր և ոչ գայր ի մեզ, եւ գիտեմք, որ երեք տա- րին անգամ մի կոլգայր հարկահանն տղայ, ժողովչին, որ օւյլանջի աո ակ ասէին» 5, (ընդգծումը մերն կ '—Մ. Զ•)։ - (*5)	aa - (*5)
X	Ե րբ դադարեցին «դեվշիրմե»-ներր Օսմանյան կայսրության մեջ» Հետևելով թուրքական աղբյուրների տվյալներին, Համ մ երր վերջին Հդե վշիրմե» +.նե րր Թուրքիա յում նշում է 1048 թվա- կանին (1637 )*>/ XVII դարի թուրք պատմագիր Նա ի մ ան է, որ հիշատակում է վերջին «դեվ- շիրմԼ օ ՛ ն ։ Նկարագրելով 1637 թվականի քաղաքական իրադրությունները, Նա իմ ան գրում է, - (*6)	aa - (*6)
- 1/ Djevad bey , Etat militaire ottoman , page.26, Ժամանակակից թուրք պատմարաններից Մ. Հիլմին ուղղակի հայտարարում է, որ իրը "Մշտական բանակը կամավոր լինելով (göhülllüolub) քրիստոնյա երեխաներից մանկահավաքի ձևով էր վերցվում"։ Voir : M. Hilmi, Kanunî Süleymanin 1533-1535, Bağdad seferi, Istanbul, 1933, Page.14 - 2/ Վ. Ա. Հակոբյան, Մանր ժամանակագրություններ, Հատ. Ա., pp.109 -170 - 3/ Սաղաքիա արք. Օրմանյան, Ազգապատում , հատ. Ա, page 2236 - 4/ Մ. Չամչյան, Պատմութիւն Հայոց, Հատ. Գ, Վենետիկէ 1786, page 513 - 5/ Ժամանակագրութիւն Գրիգոր վարդապետի Կամախէցւոյ կամ Գարանագցւոյ Երուսաղեմ, 1915, էք 304-341 - 6/ I. Hammer , Histoire de l'Empire ottoman, t. IX, Paris, 1837, pp.326-327։

Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։