-
-
Les liens entre les carthographies arméniennes et russes au XVIIème siècle
1966-II.pp.155-164 - page.159
Խաչատրյան, Մ. Մ. Հայ և ռուս քարտեզագրության կապերը XVII դարում 
PAGE.0 ADIC(cartographie) – p.155 – p.156 – p.157 – p.158 – p.159 – p.160 – p.161 – p.162 – p.163 – p.164
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։
А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў
а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў
-
Г ր պես Համատարած Աշխարհացույցի բացատրագիր։ Այստեղ տրված են աոանձին աշխարհա-
մասերի, օվկիանոսների ու ծովերի աշխարհագրական նկարագրություններր ։ տնտեսական տեղե-
Լաթյուններ, ինչպես նաև մայրաքաղաքների աշխարհագրական կ ո որդին ատն ե ր ր, որոնք օգ-
տագործված են Վան ան դե ց ու կողմից քաղաքներր ք ա ր տ ե գա գ բակ ան ցանցի վրա ճշտորեն տե-
ղագրելու համար։ ո Բանալիո-ում տրված են երկարության չափի միավորներն ու նրանց փոխան-
ցումներէ հայկական ասպարեզի, իտալական մղոնի և ռուսական վերստի: Համատարած Աշ-
խարհացույցի մասշտաբի համար տրված են երկրագնդի շառավղի և հասարակածի եր կարո։-
թ յուններր։ Աղյուսակում ներկայացված են աոանձին պետությունների քինչպես մետրոպոլիա-
ների, այնպես Էլ գաղութների } տերի տ ո ր ի ան ե ր ի մակերեսները: ա Р ան ա լի и - ո ւմ քարտեգագի-
տ ութ յան վերաբերող մասնագիտական ցուցումներ են տրված, որպեսզի Համատարած Աշխար-
հացու յցի վրա հնարավոր լինի որոշել բնակավայրերի հ ե ո ավորութ յ ունն երր մ իմ յանցից՝ նրանց •
աշխարհագրական լայնության և երկայնության հիման վրա։
Համատարած Աշխարհացույցը փորագրված Է պգնձյ ա ութ թիթեղների վրա (որոնք հետ ա-
ղայում, Ամստերդամի հայկական տպարանը փակվելուց հետո, հանձնվել են Վենետիկի հայ-
կական տպարանինհոլանդացիներ Ագրի ան ե Պետրոս Սքոնեբեկ եղբայրների (ՏշհՕՕՈՔԵՔՕ
որ տառադարձվում Է Ըսկոնեբեկ է Շ ոնբեկ, Շխոնբեկ և այլն) կողմից, դա այն Ագրիան Սքո-
նեբեկն Է, որի մոտ, Ամստերդամում, Պետրոս 1-ր ուսանում Էր վիմագրական և տպագրական
գործ ր, քարտեզների մ ան րամ ա սն երր պղնձի վրա փորագրելու արվեստը: Ա էգ անձնա կան ծանո-
թության հետևանքով Էր, որ Պետրոս 1-ր 1698 թ. Ագրիան Սքոնեբեկին հրավիրեց Մոսկվա՚
կադրեր պատրաստելու, վիմագրական և տպագրական գործր Ռուսաստանում տարածելու Հա ֊
մարէ*։ Ագրիան Ս քոնե բեկր 1698 թ. մինչև 1705 թ. գլխավորում Էր վիմագրական և քարտե-
ղաՀ րա տա րա կչա կան գործր Ռուսաստանում: ԱշխարՀաղե տ Ւվան ^ իրիլ
ո
վր 1866 թ. նրա մա-
սին դրամ Էր. я Ռու սա ստանում իր գործի մեք արվեստագործ Աքոնեբեկից Հետո մինչև այժմ
գիտությունների ակադեմիայում ոչ մի արժանավայելր չի գ տ նվել ա I 7.
Ա շխ ա րՀ ա ց ու յց ի շորս անկյունների ազատ տարածություններում տրված են տարվա չորս
եղանակներին Համապատասխանող, գեղարվեստոր են ե ատարված գունավոր պատկերներ, որոնց
Նյութր վերցված Է Հունական դիցաբանությունից: Պտղոմե ոսի քարտեզներից Հետո աոաջին ան-
գամ Համատարած ԱշխաըՀացոլ քցն Է Համեմատաբար ճիշտ կերպով ներկայացրել Միջերկրա-
կան ծովի ե րկա բու թ յուն ր՝ 62°-ի փոխարեն 50° երկայնությամբ։ Բայց որոշ քարտեղագետներ
Միջերկրական ծովի ուղղումր վերագրում են ԼաՀիրի և ''ելիլի այն քարտեզներին, որոնք Հրա-
պարակվել են ԱշխարՀա ցույցից Հետո՝ 1700 թ.։ Պտղոմեոսի քարտեզի վրա 40° գուգա Հե ո ա -
կանր տարված Էր Կասպից լ ճի Հ ա ր ա վ ա յին եզրով. ԱշխարՀա ցու յցն այգ սխալն ուղղել Է զոլ֊
գա՚եոականր տարված Է Երևան քաղաքի վրա յով, որ ներկա յիս չափումներով ևս Համապա-
տասխանում Է իրականության։ ԱշխարՀացոլյցի վրա Կասպից լիճր պատկերվել Է ժամանակի
լիարժեք տվյալների Հիման վրա: Սակայն Հ. Ատեփանյանր, Հակառակ փաստերի, գրել Է, որ
ԱշխարՀացույցի վրա ո ան Հ ա յ ա Էին և բացակայում Էին ոչ միայն այն ժամ անակվա տեոավո՚ւ
և չՀա յտնա բերված երկրներր, այլև ա յ ն , որ Հայտնաբերված Էին ք բայց որոշակի Հայտնի չէին
ոեոևս Հոլանդիա յամ. օրինակ, սխալ է Կասպից ծովի ափերի գծված քր» ՚ Անշուշտ, փաստերին
Л ան ո թ չլինելու Հանգամանքով միս.յն պետք է բացատրել, որ 1695 թ. էույս տեսած Աշխար-
Հացայցից պա Հանջմո ւ մ է պատկերված ունենալ Կասպից ծովի ուղղված այն ե զրագիծր, որր
միայն 1722 թ. է Հայտնի դարձել:
Համատարած Աշխ ա րՀ ա ցու յց ր աոաջին քարտեզն է, որ Ռուսաստանի Հյուսիսային սահմա-
նագիծ ր ներկայացրել է Համեմատաբար ճշգրտված տվյալներով, իսկ Նոր երկիրր, որ Աշխար-
հացույցի վրա մակագրված է «Նոր ԱշխարՀօ՝ գծագրված է որպես կղզի: Սակայն մինչև այգ կ
Համատարած ԱշխարՀացույցի լուլս տեսնելուց Հետո էլ Նոր երկիր կղգին թե' Վիթսենի 1689 թ.
և թե' Կիրիլովի 1734 թ. քարտեզների վրա պատկերված էր որպես թերակղզի։
ԱշխարՀացոլյցն աոաջին տպագիր քարտեզն է, որ ճշգրիտ կերպով է ներկայացրել Ռուսաս-
տանի արևելյան սաՀմ անները Չինաստանի Հետ։ Ա շխարՀա ցույց ում բացակայում են Հյուսիսային
Ամերիկայի արևմտյան տերիտորիաներր, որ ավելի ուշ ժամանակներում ուսօւմնասիրել են

   
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
     
-
Ա Բ Գ Դ Ե Զ Է Ը Թ Ժ Ի Լ Խ Ծ Կ Հ Ձ Ղ Ճ Մ Յ Ն Շ Ո Չ Պ Ջ Ռ Ս Վ Տ Ր Ց Ւ Փ Ք Օ Ֆ -
ա բ գ դ ե զ է ը թ ժ ի լ խ ծ կ հ ձ ղ ճ մ յ ն շ ո չ պ ջ ռ ս վ տ ր ց ւ փ ք օ և ֆ ։
А Б В Г Д Е Ё Ж З И Й К Л М Н О П Р С Т У Ф Х Ц Ч Ш Щ Ъ Ы Ь Э Ю Я І Ї Ў
а б в г д е ё ж з и й к л м н о п р с т у ф х ц ч ш щ ъ ы ь э ю я і ї ў
-
PAGE.0 ADIC(cartographie) – p.155 – p.156 – p.157 – p.158 – p.159 – p.160 – p.161 – p.162 – p.163 – p.164
-

-










-